Lan hau egiteko IXA-CLARIN-K ikerketa azpiegitura digitalaren zerbitzuak erabili dira (http://ixa2.si.ehu.eus/clarink/), euskarazko idazketa programa bat egiteko: "Azkar idatzi eta ortografia onarekin". Ikerketa azpiegitura honek datu-bilketan, testuen prozesamenduan eta datuak bistaratzen lagundu du, idazketa programa idatzizko ebidentzietan oinarritzeko. Idazketa trebea izatea gakoa da bai eskoletan eta bai eskolatik kanpo (UNESCO, 2017). Eskuz azkar eta ortografia onarekin idazteak bizitza akademikoa baldintzatzen du eta garrantzitsua da txikitatik bi trebezia hauek garatzea. Karga Kognitiboaren teoriaren arabera (Australiako Gobernua, 2017) giza-garunak aldi berean prozesa dezakeen informazio berria mugatua da eta idazketaren irakaskuntza egituratzea komeni da. Badira hortarako ebidentzietan oinarritutako eskuzko transkripzioaren eta ortografiaren praktika onak, adibidez, Limpok eta Grahamek (2020) proposaturiko alfabetoaren letrak epe luzeko oroimenean gordetzeko estrategiak (alfabetoaren ordena etetea eta ezkutatuko marrazkietan letrak aurkitzea).

Poster honen helburua da, Lehen Hezkuntzako 2. mailako ikasleen esku bidezko transkripzioa lantzeko programa bat nola sortu den erakustea, corpusak eta nazioarteko transkripzio-irizpideak erabiliz. Programa horren izenburua da "Azkar idatzi eta ortografía onarekin" eta portugesezko  programa arrakastatsuan oinarritzen da: "Clube dos Escritores: Escrevo depressa e sem erros!" (Limpo & Alves, 2020). LHko 2. mailarako moldatu da.

Idazketa-programa egiteko honako urratsak jarraitu dira: Lehenik, zenbait argitaletxek eginiko ortografía arauak aukeratu dira. Bigarrenik, haurrentzat egokia izan daitekeen corpusa erabili da, ohikoenak diren hitzak zehazteko, LHko ikasleentzat egokituriko TXIKIPEDIAko testuen arabera. TXIKIPEDIAko testuetan bilaketak egiteko IXA-CLARIN-K azpiegiturari laguntza eskatu eta azpiegitura horretan sortutako ~260.000 hitz dituen corpusa eta hitzak bilatzeko web interfazea erabili da (http://ixa2.si.ehu.es/clarink/corpusak/txikipedia helbidean kontsulta daiteke).  Hirugarrenik, karaktere-konbinazio zehatzak bilatu dira corpus horretan eta ondoren bilatutako hitz (edo lema) bakoitza interfazean bilatu da eta interfazeak hitz horrekin corpuseko esaldi guztiak eskaintzen ditu. Laugarrenik, corpuseko esaldi guztiak lortuta, sintagma edo perpaus egokienak aukeratu dira eta esaldi horiek egokitu egin dira, idazketa ariketetarako baliagarriak izateko, batzuetan luzeegiak izanik informazio osagarria kentzeko. Sintagma egokirik aurkitu ez den kasu gutxietan adibideak asmatu dira, beti ere maizenak diren hitzetatik abiatuta. Azkenik, esaldiak portugesez egina zegoen txantiloian sartu dira eta euskarazko programa sortu da.

Lan honetako emaitzei dagokionez, bi atal dituen programa da honakoa: a) Hezitzailearen gida eta b) Ariketa koadernoa. Hezitzailearen gidan programa martxan jartzeko irizpideak eta jarraipenerako kontrol-zerrendak proposatu dira. Bestetik, Ariketa koadernoan ikasleentzako 10 astetan zehar egiteko saioak bildu dira. Aste bakoitzerako 3 saio daude, bakoitza 15 minutuz lantzeko. Saioetako bi, gela barruan lantzeko dira eta beste bat etxean. Saioetan, bi motatako jarduerak daude: i)  alfabetoarekin edo  ortografiarekin zerikusia duten jarduerak ii) hitzen edo esaldien kopia azkarreko jarduerak. Orobat, 5. eta 10. asteko saioak errepasorako diseinatu dira. Programa honen berrikuntza bikoitza da: corpusean oinarrituta dago eta nazioarteko irizpideak kontuan hartuz esku bidezko transkripzioaren azkartasuna eta ortografia biltzen ditu.  

Etorkizunean ere IXA-CLARIN-K edo sortu berri den CLARIAH-EUS ikerketa azpiegitura digitalen ekarpenak baliagarriak izango dira hezkuntzako lanak datuetan oinarritzeko.

Erreferentzia bibliografikoak

Australiako gobernua (2017). Cognitive load theory: Research that teachers really need to understand. https://education.nsw.gov.au/content/dam/main-education/about-us/educational-data/cese/2017-cognitive-load-theory.pdf

Limpo, T. y Graham, S. (2020). The role of handwriting instruction in writer’s education. British Journal of Educational Studies, 68(3), 311-329.

UNESCO, E. S. (2017). Reading the past, writing the future: Fifty years of promoting Literacy. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000247563